Du Lịch & Môi Sinh: Về thăm Kiên Giang - Hà Tiên

1. Kiên Giang
Kiên Giang trước đây là một trấn rất hoang vu của phủ Sài Mạt thuộc Chân Lạp do Mạc Cửu (người Quảng Đông, Trung Quốc) di cư đến (sau khi nhà Minh bị tiêu diệt hoàn toàn năm 1645) mở mang, khai phá và phát triển buôn bán làm cho vùng đất này trở thành trù phú hơn vào khoảng cuối thế kỷ 17, đầu thế kỷ 18. Vua Cao Miên đã phong cho Mạc Cửu chức Oknha (Ốc nha) để cai quản vùng đất này. Tuy nhiên, do bị quân Xiêm La thường xuyên quấy nhiễu mà Cao Miên không đủ sức mạnh quân sự để bảo vệ nên năm 1708, Mạc Cửu đã thần phục chúa Nguyễn Phúc Chu (chúa Minh) để được bảo hộ và vẫn được giữ nguyên các chức vụ. Từ đó vùng đất này thuộc về Việt Nam và có tên gọi là Hà Tiên. Sau này, con ông là Mạc Thiên Tích đã mở rộng thêm vùng đất này.
Kiên Giang tiếp giáp với các tỉnh An Giang và Cần Thơ ở phía đông và đông nam; Hậu Giang, Bạc Liêu và Cà Mau ở phía nam; tiếp giáp Campuchia ở phía bắc với đường biên giới dài 54 km và vịnh Thái Lan ở phía tây với đường bờ biển dài hơn 200 km. Kiên Giang có hơn 100 đảo lớn nhỏ ngoài biển. Từ thời Việt Nam Cộng Hòa, Hà Tiên và Rạch Giá hợp nhất thành tỉnh Kiên Giang.
Trung tâm tỉnh là thành phố Rạch Giá, cách thành phố Saigon 250 km về phía đông.
a. Rạch Giá:

Đến thành phố Rạch Giá vào buổi tối khi dãy đèn đường thắp sáng thành phố với hàng cây cảnh trên dãy phân cách lộ giới (landscaping median) khá đẹp. Khu chợ mới và dãy phố xung quanh đó trông thật khang trang. Chợ cũ đã giải tỏa, nay là một quãng trường rộng thoáng với tượng ông Nguyễn Trung Trực. Qua 1 đêm tại thành phố đang đổi mới nhanh chóng nhất vùng đồng bằng sông Cửu Long này, trong khách sạn Phương Nam không được sạch sẽ và đàng hoàng cho lắm. Người dân ở đây đã có cuộc sống khá hơn, thành phố đẹp hơn xưa nhiều.

Rạch Giá là một thành phố của tỉnh Kiên Giang (mới được nâng cấp từ thị xã Rạch Giá ngày 26 tháng 7 năm 2005), rộng 9.775,42 ha và có 205.660 dân. Rạch Giá là nơi đầu tiên ở Việt Nam tiến hành việc lấn biển để xây dựng đô thị mới trong khi đất còn bị bỏ hoang hay lãng phí quá nhiều. Khu lấn biển mở rộng thành phố thành một trong những khu đô thị mới lớn nhất vùng Tây Nam Bộ, tăng thêm 2 phường mới cho Rạch Giá; cho dù đất chưa ổn định(stabilized) vì hình như chỉ vì ai đó muốn bắt chước các nước khác (Nhật, Nam Hàn...) mà bất chấp các nguyên tắc kỹ thuật xây dựng cơ bản lẫn yếu tố kinh tế. Ngoài ra, Rạch Giá còn có các công trình trong tương lai khác như khu công nghiệp Rạch Vượt, khu đô thị mới Vĩnh Hiệp sẽ được xây dựng khi hoàn thành xong việc xây cầu Lạc Hồng sẽ mở rộng thật sự Rạch Giá về phía đông. Sau khi đập bỏ chợ cũ để làm công viên - tạo khoảng không gian mở (open space) cần thiết ngay trung tâm thị xã, khu chợ mới của Rạch Giá xem ra cũng không phồn thịnh, tấp nập !

Sáng hôm sau, tôi đến xem miếng đất mà Rạch Giá đang ra sức đầu tư với chương trình lấn biển nghe chừng rất “vĩ đại”nhưng thực tế là tôi thấy chưa thích hợp trong giai đoạn hiện nay khi mà Rạch Giá còn rất nhiều vùng đất cần được đầu tư & khai thác đúng mức hơn, còn có nhiều vấn đề cấp thiết hơn nên giải quyết trước, chẳng hạn: giá như có thêm một quốc lộ mới dẫn vào Rạch Giá hơn là chỉ có 1 con đường “độc đạo” vừa nhỏ hẹp với phố xá tấp nập 2 bên đường, vừa xuống cấp mà việc tu bổ hay nâng cấp vá víu từng đoạn cũng không phải là hay lắm. Chính nhu cầu này rất cần cho Rạch Giá về kinh tế - giao thông- quốc phòng. Mong rằng Rạch Giá sẽ có chương trình phát triển & đầu tư đúng chổ, đúng lúc hơn là chỉ biết chạy theo lợi nhuận của những tập đoàn tư bản nước ngoài.

Rạch Giá có những di tích như: Đình thần Nguyễn Trung Trực (để tưởng nhớ cụ Nguyễn Trung Trực, lúc đầu đền thờ mang tên thờ Nam hải Đại tướng quân-tức cá ông để che mắt thực dân Pháp, nay tọa lạc tại khu bến cảng Rạch Giá), Chùa Tam Bảo (phường Vĩnh Bảo), Đình thần Vĩnh Hòa, Mộ Huỳnh Mẫn Đạt, Chùa Phật Lớn, Chùa Láng Cát, Bảo tàng Kiên Giang, Chùa Quan Đế ...
Rạch Giá có 2 bến xe lớn: bến xe Rạch Sỏi (chủ yếu đi về các huyện và tỉnh lân cận theo quốc lộ 61 và 63) và bến xe Rạch Giá (chủ yếu đi Saigon và đi Hà Tiên).
Sân bay Rạch Giá (tên trước đây là sân bay Rạch Sỏi) là sân bay lớn nhất ở Rạch Giá. Sân bay Rạch Giá có các chuyến bay của hãng Hàng không Quốc gia Việt Nam đi 2 chiều đến cả Saigon và Phú Quốc.
Rạch Giá có 2 bến tàu khách lớn: bến tàu du lịch Rạch Giá hay bến tàu Phú Quốc (đi Phú Quốc và các đảo lớn như Phú Quốc, Hòn Tre, Hòn Sơn, Thổ Chu,..) và bến tàu Rạch Mẽo (đi về các xã vùng sâu thuộc các huyện ở bán đảo Cà Mau). Tàu cao tốc là lựa chọn ít tốn kém hơn cho những ai muốn ra đảo Phú Quốc hay huyện Kiên Hải.

b. Hà Tiên
Sau đó, tôi đi Hà Tiên - mảnh đất cực Nam Việt Nam, cách Rạch Giá gần 100 km - bằng xe ôm. Anh tài xế xe ôm cũng là người hướng dẫn viên du lịch cho tôi ghé Kiên Lương trước, thấy khu nhà máy ximăng Hà Tiên bây giờ sao nhỏ quá. Vô Ba Hòn, qua khu du lịch Bình An, Sao Mai với nhiều resort & khách sạn mới mở, thấy các hòn núi đá vôi và nhiều hang động tuyệt đẹp (như hòn Phụ Tử, hòn Chồng, hang Cá Sấu, chùa Hang, v.v...). Trước khi vô Ba Hòn, tôi thấy 2 tòa nhà đồ sộ của Huyện Ủy và UBND Huyện bên cạnh một khu nhà phố mới xây với con đường vừa tráng nhựa. Trên đường vô Ba Hòn là những dãy núi đá vôi đẹp như những hòn non bộ. Chạy dọc theo bờ biển là những làng chài với hàng quán lưa thưa bên hàng dừa rợp mát êm ả. Càng đến gần hòn Phụ Tử, càng thấy nhiều khách sạn và resorts. Bên bãi biển là chùa Hang nhỏ cũ kỹ nằm trong một núi đá vôi đang cần tu bổ và những người bán hàng rong với nhiều loại thuốc nam, tắc kè, dơi phơi khô. Thắng cảnh chùa Hang (Kiên Lương) với hòn Phụ Tử nổi tiếng. Tháng 8 năm 2006, một bên của hòn Phụ Tử (hòn Phụ) đã bị đổ xuống biển. Nguyên nhân ban đầu được xác định là do những tác động tự nhiên của gió, sóng và nước biển. Hiện nay các ngành chức năng ở địa phương đang họp bàn về cách phục dựng. Dãy nhà thay đồ và tắm nước ngọt lụp xụp, dơ bẩn, quả là không phù hợp cho một khu du lịch nổi tiếng này. Tắm biển, chụp hình xong thì tôi trở ra ngoài khu resorts tìm một quán ăn "đặc sản" trước khi đi tiếp về Hà Tiên.

Ði qua cầu mới, nhìn về phía cầu nổi ngày xưa và thành phố Hà Tiên hôm nay, tôi chợt thấy vui cho Hà Tiên đang thay da, đổi thịt, sầm uất và khang trang hơn. Sau khi lấy phòng ở một khách sạn gần chợ Hà Tiên, tôi đi thăm lăng Mạc Cửu nhỏ nhắn rồi ra khu du lịch Mũi Nai ( do ngon núi cao 123m có hình con nai, trên đỉnh núi này có 1 ngọn hải đăng xây từ thế kỷ 19). Ngoài một đoàn khách tham quan là giáo viên được đi nghĩ bồi dưỡng, khu này vắng hoe nên chỉ ngồi uống nước dừa nghe sóng vỗ buồn thiu chứ không có gì hấp dẫn. Bãi Dương là bãi tắm đẹp nhất Hà Tiên nhưng không thấy ai tắm.

Thị xã Hà Tiên nằm phía Tây Bắc tỉnh Kiên Giang, có bờ biển và biên giới với Campuchia. Thị xã có 4 phường: Đông Hồ, Bình San, Pháo Đài, Tô Châu; 2 xã: Thuận Yên, Mỹ Đức; và xã đảo Tiên Hải.Diện tích của thị xã là 8.851,5 ha, trong đó đầm ngập mặn Đông Hồ chiếm 1.047 ha. Địa hình thị xã đa dạng, bao gồm đồng bằng, núi và núi đá, hang động, biển, đầm, quần đảo.Dân số năm 2002 là 39.957 người, tập trung nhiều trong khu nội ô thị xã. Tên gọi Hà Tiên do Mạc Cửu đặt, vì tương truyền xưa kia có tiên xuất hiện trên sông Giang Thành.
Trước đây thị xã Hà Tiên là tỉnh ly. của tỉnh Hà Tiên. Thời Việt Nam Cộng Hòa, quận Hà Tiên gồm 3 xã Mỹ Đức, Phú Mỹ và Thuận Yên, 15 ấp thuộc tỉnh Kiên Giang.
Từ 1975 đến 1997 là thị xã Hà Tiên. Năm 1997 thị xã Hà Tiên bị hạ cấp: phần nội thị trở thành thị trấn huyện ly. của huyện Hà Tiên của tỉnh Kiên Giang. Ngày 8 tháng 7 năm 1998, tái lập lại thị xã Hà Tiên. Huyện Hà Tiên năm 1999 đổi tên thành huyện Kiên Lương, với huyện ly. mới là thị trấn Kiên Lương. Hà Tiên định hướng phát triển về du lịch và thương mại-dịch vụ.

Sáng hôm sau, đi xem vài thắng cảnh, di tích, hang động nổi tiếng của Hà Tiên như Thạch Động, núi Đá Dựng, Phù Dung Cổ Tự (do một ái thiếp của Mạc Cửu lập ra), chùa Gạch, núi Lăng (khu mộ của gia tộc Mạc Cửu), chùa Tam Bảo (ở Ao Sen, Mạc Cửu từng ở đây, là một di tích cổ trên 200 năm, khác với chùa Tam Bảo ở Rạch Giá), Đông Hồ ( ở phía tây của Hà Tiên, dài 3km, rộng 2km, bên phải có núi Ngũ Hổ, bên trái có núi Tô Châu, gần sông Giang Thành),v.v... mà thi sĩ Đông Hồ đã ca ngợi qua nhiều tác phẩm của ông và khu cửa khẩu Xà Xía với nhiều chùa Miên dọc theo biên giới là những thắng cảnh không thể bỏ qua. Thạch Động cách biên giới Campuchia chưa được 3 km đường chim bay, từ xa hình giống như nón của người lính kỵ binh Anh thời xưa. Được hình thành từ đá vôi bị xâm thực, bên trong Thạch Động đủ rộng để du khách có thể viếng chùa, ngắm nhìn phong cảnh biên giới trong khi bên tai nghe gió biển thổi lồng lộng vào hang. Trên đường tới Thạch Ðộng sẽ thấy nhiều chùa Miên và núi Ðá Dựng. Đến trưa, ăn cơm ở chợ Hà Tiên xong thì đi về Rạch Giá. Hà Tiên xứng đáng là 1 thắng cảnh bậc nhất mà Việt Nam chưa đầu tư đúng mức.
c. Phú Quốc
Phú Quốc (do người Hoa đến đây lập nghiệp đặt, có nghĩa là "vùng đất giàu có") hay còn gọi là "Đảo Ngọc," là hòn đảo lớn nhất của Việt Nam, cũng là đảo lớn nhất trong quần thể 22 đảo tại đây, nằm trong vịnh Thái Lan. Đảo Phú Quốc cùng với các đảo khác tạo thành huyện đảo Phú Quốc trực thuộc tỉnh Kiên Giang. Toàn bộ huyện đảo có tổng diện tích 593,05 km², xấp xỉ diện tích đảo quốc Singapore nhưng còn hoang sơ, chưa phát triển - trừ thị trấn Dương Ðông, An Thới và xã Hàm Ninh. Đảo Phú Quốc có hình tam giác, cạnh đáy nằm ở hướng Bắc, nhỏ dần lại ở phía Nam. Nếu tính đường chim bay theo hướng Bắc-Nam thì chiều dài lớn nhất của đảo là 49 km . Nơi rộng nhất trên đảo theo hướng Đông-Tây nằm ở khu vực Bắc đảo với chiều dài là 27 km. Chu vi của đảo Phú Quốc tổng cộng khoảng 130 km. Tổng diện tích của Phú Quốc là 56.500 ha. Có tác giả ví hình dáng đảo giống như một con cá đang bơi, đầu hướng về phương Bắc. Thị trấn Dương Đông, tọa lạc ở phía tây bắc, là thủ phủ của huyện đảo, có các cơ quan hành chánh, sân bay, bến tàu, chợ, trường trung học, các khách sạn/ resort. Phú Quốc nằm cách thành phố Rạch Giá 120 km và cách thị xã Hà Tiên 45 km. Vùng biển Phú Quốc có 22 hòn đảo lớn nhỏ, trong đó đảo Phú Quốc lớn nhất có diện tích 574 km² (56.200 ha), dài 50 km, nơi rộng nhất (ở phía bắc đảo) 25 km. Điểm cao nhất tới 603 m (núi Chúa). Địa hình thiên nhiên thoai thoải chạy từ nam đến bắc với 99 ngọn núi đồi. Phần các vùng biển quanh đảo nông có độ sâu chưa đến 10 m. Tuy nhiên, cụm đảo nhỏ của cảng An Thới bị ngăn cách hẳn với phần mũi phía nam của đảo Phú Quốc bởi một eo biển có độ sâu tới hơn 60 m. Phú Quốc được chia thành 9 xã, 2 thị trấn là:Thị trấn An Thới và Thị trấn Dương Đông 9 Xã; Dương Tơ, Cửa Cạn, Gành Dầu, Cửa Dương, Bãi Thơm, Xà Lực.
Ngược dòng lịch sử, năm 1671, một người Hoa tên Mạc Cửu (Mạc Kính Cửu), quê ở Lôi Châu tỉnh Quảng Đông, mang cả gia đình, binh sĩ và một số sĩ phu khoảng 400 người lên thuyền rời khỏi Phúc Kiến. Sau nhiều ngày lênh đênh trên biển cả, phái đoàn Mạc Cửu đổ bộ lên một vùng đất hoang trong vịnh Thái Lan. Sau khi dò hỏi và biết vùng đất này thuộc ảnh hưởng Chân Lạp, phái đoàn liền tìm đường đến Oudong xin tị nạn, nhưng lúc đó nội bộ Chân Lạp có loạn. Mạc Cửu gặp Nặc Ông Thu (Ang Sur, Jayajettha III) và ở lại hợp tác cho đến năm 1681.
1680, Mạc Cửu đã lập ấp rải rác từ Vũng Thơm, Trủng Kè, Cần Vọt, Rạch Giá, Cà Mau. Hà Tiên trở thành thương cảng quan trọng, thôn ấp định cư nằm sát mé biển, thuận tiện cho ghe thuyền tới lui, hoặc ở đất cao theo Giang thành, sông Cái Lớn, sông Gành Hào, Ông Đốc để canh tác.
Ông lập ra 7 sòng bạc dọc bờ biển: Mán Khảm (Peam), Long Kỳ (Ream), Cần Bột (Kampot), Hương Úc (Kompong Som), Sài Mạt (Cheal Meas), Linh Quỳnh (Rạch Giá) và Phú Quốc (Koh Tral). Thủ phủ đặt tại Mán Khảm (cảng của người Mán, tức người Khmer), sau đổi thành Căn Khẩu (Căn Kháo hay Căn Cáo). Tiếng đồn vang xa, lưu dân gốc Hoa từ khắp nơi trong vịnh Thái Lan xin vào đây lập nghiệp, dần dần vùng đất này trở thành một lãnh địa phồn vinh với tên gọi mới: Căn Khẩu Quốc. Đảo Koh Tral cũng đổi tên thành Phú Quốc (vùng đất giàu có).
Năm 1708, Mạc Cửu liên lạc được với Chúa Quốc Nguyễn Phúc Chu.
Năm 1714, Mạc Cửu xin làm thuộc hạ của chúa Nguyễn và được phong chức tổng binh cai trị đất Căn Khẩu.
Năm 1724, Mạc Cửu dâng luôn toàn bộ đất đai và được phong làm đô đốc cai trị lãnh thổ Căn Khẩu, đổi tên thành Long Hồ dinh.
Từ 1729, Long Hồ dinh nổi tiếng là vùng đất trù phú nhất vịnh Thái Lan.
Năm 1735, Mạc Cửu mất, con là Mạc Sĩ Lân, sau đổi thành Mạc Thiên Tứ, được phong làm đô đốc, kế nghiệp cha cai trị Long Hồ dinh. Gia đình họ Mạc được Ninh vương Nguyễn Phúc Trú nâng lên hàng vương tôn. Long Hồ dinh đổi tên thành trấn Hà Tiên.
Năm 1739, Mạc Thiên Tứ lập thêm bốn huyện: Long Xuyên (Cà Mau), Kiên Giang (Rạch Giá), Trấn Giang (Cần Thơ) và Trấn Di (bắc Bạc Liêu).
Năm 1755, Nặc Nguyên nhờ Mạc Thiên Tứ dâng chúa Nguyễn lãnh thổ hai phủ Tầm Bôn (Cần Thơ) và Lôi Lập (Long Xuyên) để được về Nam Vang cai trị. Năm 1758, chúa Nguyễn đưa Nặc Tôn (Ang Ton II) lên làm vua và được tặng thêm lãnh thổ Tầm Phong Long (Châu Đốc và Sa Đéc). Nặc Tôn tặng riêng Mạc Thiên Tứ lãnh thổ 5 phủ miền Đông-Nam Chân Lạp: Hương Úc (Kompong Som), Cần Bột (Kampot), Trực Sâm (Chưng Rừm), Sài Mạt (Cheal Meas) và Linh Quỳnh (vùng duyên hải từ xã Sré Ambel đến làng Peam), nói chung là toàn bộ vùng biển ven duyên quanh đảo Phú Quốc, Mạc Thiên Tứ dâng hết cho Võ vương Nguyễn Phúc Khoát. Võ vương sát nhập tất cả các vùng đất mới vào trấn Hà Tiên, giao cho Mạc Thiên Tứ cai trị. Trước năm 1975, dân số trên đảo chỉ hơn 5000 người. Sau năm 1975, dân số trên đảo tăng lên nhanh chóng do hiện tượng di dân từ đất liền ra, nhất là thành phần cán bộ. Đến năm 2003, theo thống kê của tỉnh Kiên Giang dân cư sinh sống trên đảo đã lên đến trên 79.800 người, với mật độ trung bình là 135 người/km², thấp hơn mật độ trung bình của cả nước 253 người/km². Phú Quốc được xem là nơi phát tích của đạo Cao Đài. Ngày nay, trên đảo có một thánh thất Cao Đài ở thị trấn Dương Đông. Trên đảo có duy nhất một nhà thờ đạo Thiên chúa ở thị trấn An Thới, đó cũng là nơi trước đây tập trung dân di cư từ miền bắc vào năm 1954. Do vị trí đặc điểm của Đảo Phú Quốc nằm ở vĩ độ thấp lại lọt sâu vào vùng vịnh Thái Lan, xung quanh biển bao bọc nên thời tiết mát mẻ mang tính nhiệt đới gió mùa. Khí hậu chia hai mùa rõ rệt, mùa khô bắt đầu từ tháng 11 âm lịch đến tháng 4 âm lịch năm sau và mùa mưa bắt đầu từ tháng 5 âm lịch đến tháng 10 âm lịch năm sau. Mùa khô: Đảo Phú Quốc chịu ảnh hưởng gió mùa Đông Bắc có cường độ tương đối mạnh, tốc độ gió trung bình 4 m/s. Khi gió Đông Bắc mạnh, tốc độ đạt từ 20 đến 24 m/s. Mùa khô có độ ẩm trung bình 78%. Nhiệt độ cao nhất 35 độ C vào tháng 4 và tháng 5. Mùa mưa: Đảo Phú Quốc là cửa ngõ đón gió mùa Tây - Tây Nam, tốc độ gió trung bình 4,5 m/s. Mùa mưa mây nhiều, độ ẩm cao, từ 85 đến 90%. Lượng mưa trung bình là 414 mm/tháng. (Cả năm trung bình là 3000 mm). Trong khu vực Bắc đảo có thể đạt 4000 mm/năm; có tháng mưa kéo dài 20 ngày liên tục. Núi rừng Phú Quốc có nhiều loại gỗ quý hiếm và thú rừng nhưng cũng bị khai thác và phá hoại nhiều.

Từ Dương Đông qua An Thới và Hàm Ninh, tôi có ghé qua Suối Tranh, Thác Tranh đang xây dựng thành khu du lịch và thấy con đường nối liền 2 phía của hải đảo này đang được mở rộng và nâng cấp. Chính sách bảo vệ rừng và động thực vật quý hiếm được thực hiện khá tốt ở PQ. Sân bay đang cải thiện và tu bổ. Cán bộ từ miền Bắc & Trung Việt kéo nhau ra đây lập nghiệp khá nhiều nên Phú Quốc hôm nay là vùng "đất hứa" của dân tứ xứ đổ về. Bến tàu Dương Đông, Dinh Cậu, chùa Sùng Hương là những thắng cảnh nhưng thiếu trùng tu. Khách sạn và nhà hàng cất dọc theo bãi tắm và bến tàu nhưng chính vì vậy sinh ra rất luộm thuộm, dơ bẩn với nhiều rác và hư hại. Cảng An Thới sầm uất, tấp nập và Hàm Ninh cũng đang cố gắng giúp Phú Quốc đi lên qua việc khai thác tài nguyên địa phương để làm kinh tế và chú ý đến tiềm năng du lịch với vốn thiên nhiên sẳn có. Quân đội làm kinh tế rất mạnh, từ trồng tiêu, làm nước mắm, khai thác & chế biến hải sản(nuôi ngọc trai chẳng hạn), mở khách sạn và kinh doanh du lịch. Nhiều khách sạn và nhà nghĩ nhỏ với sân vườn mới xây từ khu trụ sở UBND Huyện cho đến bãi Dài, như Tropicana, Saigon-Phú Quốc resort... giữa một rừng dừa xanh mát là khu sạch đẹp nhất. Hiện nay vào mùa cao điểm có khoảng 1000 - 2000 du khách đến Phú Quốc mỗi tuần vừa bằng tàu (cruise), vừa bằng máy bay từ Saigon, đa số là người Thái Lan và Tàu từ Singapore, Mã Lai, Thái Lan, Đài Loan, Hongkong... nên sân bay Phú Quốc và cảng An Thới cũng được tân trang, mở rộng. Ða số du khách thích thú với những mặt hàng thủ công mỹ nghệ, hải sản, tiêu, nước mắm và ăn uống khá rẻ nhưng than phiền về cơ sở vật chất còn nghèo nàn và quanh quẩn đảo một, hai ngày là ...hết biết đi đâu nữa. Các bãi tắm, nhà hàng, khách sạn cũng chưa được đầu tư đúng mức; kể cả nhân viên tiếp tân và hướng dẫn du khách giỏi ngoại ngữ cũng thiếu, đa số là từ miền Bắc mới vào. Ghé thăm một gia đình nuôi chó Phú Quốc "xuất khẩu" khiến tôi nhớ lại chú chó Phú Quốc mà một giáo viên đồng nghiệp đã cho tôi sau ngày 30/4/75 rất khôn và trung thành nhưng cũng dữ lắm. Những ngày chúng tôi phải ăn độn thì chú chó này cũng phải ăn khoai lang, khoai mì... Phú Quốc bây giờ cũng mọc lên nhiều quán karaoke, cà phê đèn mờ. Mãi dâm và AIDS đang lây lan khá nhanh ở Phú Quốc qua ngư phủ và số ít du khách. Quy chế ưu đãi dành cho những ai tình nguyện phục vụ hải đảo xa này đã thu hút khá nhiều nhân lực từ nhiều vùng đất khác đến đây định cư, lập nghiệp và xây dựng đảo này.

Nhắc đến Phú Quốc thì không thể không nhắc đến những nghề nghiệp truyền thống của cư dân ở đây. Đó là nghề sản xuất nước mắm và nghề trồng hồ tiêu. Nước mắm Phú Quốc và hồ tiêu Phú Quốc là hai mặt hàng nổi tiếng thế giới lâu nay. Ngoài hai nghề này, hoạt động kinh tế chủ yếu của cư dân Phú Quốc là khai thác hải sản. Gần đây, nhờ hoạt động du lịch trên đảo phát triển nhanh chóng, một bộ phận cư dân chuyển sang tham gia cung cấp các dịch vụ phục vụ du lịch như nhà hàng, khách sạn, buôn bán các "đặc sản" như Chó Phú Quốc, Cá khô Thiều, Rượu Sim, Nấm Tràm, Rượu Mỏ quạ, Rượu Hải mã, Hải Sản tươi và khô (mực, cá, tôm...),Ngọc trai biển (do 1 người Úc nuôi).
Phú Quốc có nhiều "danh lam, thắng cảnh" như Vườn quốc gia Phú Quốc, Khu bảo tồn biển Phú Quốc, Dinh Cậu, cảng An Thới, Bãi Kem, Nhà Lao Cây Dừa, Mũi Ông Đội, Bãi Đầm, Bãi Sao, Bãi Xếp Lớn, Bãi Xếp Nhỏ, Hàm Ninh, Dương Tơ, Núi Cô Chín, Đài Radar, Bãi Đất Đỏ. Trong khu Quần đảo An Thới có Hòn Thơm, Hòn Dừa, Hòn Rỏi, Hòn Đụn, Hòn Mây, Rút Hòn Chân, Qui Hòn Dăm. Khu thị trấn Dương Đông có Suối Đá Bàn, Dinh Cậu, Bãi Trường, Rạch Tràm, Rạch Vẹm. Phía Bắc Đảo có Bãi Thơm, Gành Dầu. Bên Làng chài Hàm Ninh có Bãi Vòng và khu du lịch Suối Tranh. Hầu hết các "địa danh" này còn hoang sơ vì đều thiếu vốn đầu tư.

Ở đảo Phú Quốc, vào ngày rằm tháng 7 âm lịch người dân thường đi chùa tại thị trấn Dương Đông. Vào ngày này sinh hoạt tôn giáo diễn ra khá nhộn nhịp.

Hiện nay du lịch của Phú Quốc được coi như là tăng luôn từ 100% trở lên so với năm trước đó nhưng ai cũng thấy cơ sở vật chất (đường xá, cầu cống, chợ búa, điện nước, bến bãi...), nhân sự (tour guide giỏi ngoại ngữ và am hiểu địa phương) và vốn đầu tư là những bài toán nan giải cho Phú Quốc. Hầu hết những miếng đất tốt ở vị trí thuận lợi cho sự phát triển du lịch đều đã bị các Ông/ bà lớn "xí phần".

Ăn sáng xong chúng tôi vòng sang chợ mua kính lặn vì kính của tàu du lịch không được tốt. Một vài tàu còn có đáy kính cho du khách ngắm đáy biển và san hô.

Rời Dương Đông về phía nam theo hướng bãi Trường, con đường bụi đỏ dọc theo bờ biển. Hai người một xe gắn máy. Ở đảo rất sẵn xe, lúc nào, ở đâu và bao nhiêu cũng có, bình quân 100.000 đ đến 120.000 đ hoặc hơn nữa tuỳ theo các điều kiện khác. Xe tay ga xịn cũng có luôn. Mỗi khách sẽ có kèm theo một nón bảo hiểm.

Đến cảng An Thới, chúng tôi thuê tàu ra vịnh. Vượt qua mấy "con kênh" (hải lưu) rồi dừng lại ở hòn Dăm Trong câu cá.

Trong hình là tài công đang bắt nhum(cầu gai).

lặn ngắm san hô

Ngắm cảnh từ trên mui tàu rất thú vị. Có 21 hòn lớn nhỏ rải rác quanh phía nam đảo, đa số có người ở và lớn nhất là hòn Thơm, có cả tàu thuyền ngư dân các nước lân cận vào nghỉ ngơi, mua bán.

lên phía bắc đến giếng Ngự của vua Gia Long và Mũi Ông Đội...

...Vua Gia Long đã tìm được nước gần đấy.

Nơi mũi kiếm vua Gia Long (tương truyền rằng) đã khơi nguồn nước.

Tiếp tục lên phía bắc đến bãi Sao. Cùng với bãi Kem cạnh đấy (tên khác: Khem), bãi Sao là một trong 2 bãi cát trắng đẹp nhất Phú Quốc.

Ăn trưa thôi: mực luộc, ghẹ luộc, tôm nướng, bào ngư nướng, cá bớp nấu canh...

Ruột nhum chỉ có một tí thịt, nặn mù tạt cay, vắt thêm chanh, trộn đều rồi ngậm...

Chiều, theo đường Hàm Ninh, nơi nổi tiếng về ghẹ biển và một làng chài lâu đời.

gỏi ốc

Cá mú chưng

Cơm ghẹ...

Chợ Dương Đông

Dinh Cậu!

ra đảo bằng tàu (tàu Dương Đông, chậm nhưng rộng rãi) chạy buổi chiều từ Rạch Giá.

tàu cập cảng An Thới

Super Đông, nhỏ, chật nhưng luôn đúng giờ và phục vụ chuyên nghiệp. Tuyến Rạch Giá – Phú Quốc còn vài hãng tàu khác như Hải Âu, Dương Đông Express, Transmexco...

sân bay Phú Quốc

cảnh Phú Quốc nhìn từ máy bay ...

hủ tiếu tôm mực 20.000 đ/tô

bãi tắm riêng cách trung tâm thị trấn Dương Đông 1,5km về phía nam.

đi vào thác Đá Ngọn phải qua một hồ nhân tạo Dương Đông cách thị trấn gần 10km đường bộ tại chân núi Hàm Ninh. Đáy hồ là những khu rừng nay chìm sâu dưới 15m nuớc (độ sâu sẽ là khoảng 30m trong năm tới). Hồ là nguồn nuớc chính của đảo với 16km2 (bao gồm mặt hồ và lưu vực)

dùng thuyền máy composite đưa vào hẽm núi, nơi có đường lên thác

Đường lên thác cũng chính là dòng suối cạn.

Con đường rất vất vả nhưng đẹp và nhiều bất ngờ vì hệ thực vật thay đổi dần theo độ cao, thác tiếp nối thác liên tục cấp nước cho hồ. Có tất cả 7 ngọn thác.

Không phải ai cũng lên được đến đỉnh và phần thưởng là một không gian bao la nhấp nhô 99 ngọn núi của huyền thoại 99 voi. Những cây thanh tùng những tưởng chỉ thấy trong tranh thủy mặc Trung Hoa đung đưa trên vách núi.