Du lịch Ba Lan

1. Khái quát:
Ăn sáng ở Honigmond xong, chúng tôi đi thẳng qua biên giới Ba Lan vì con đường từ Ðức đến Ba Lan khá xa nhưng không ai ngờ là thủ tục hải quan lại kéo dài và rắc rối như vậy. Thế là chúng tôi phải bất đắc dĩ ghé ăn trưa ở Poznan - một phố cổ nhỏ với huy hiệu là hình 2 chú dê cụng sừng vào nhau bên dưới một chiếc đồng hồ chết đứng ngay giữa trưa. Ðau khổ hơn là trong quán ăn không có ai biết tiếng Anh mà đọc menu thì chúng tôi không ai hiểu là món gì nên cứ chỉ đại rồi hồi hộp đợi xem nhà hàng đem ra món gì và ăn thử. Hóa ra Bigos là món thịt khoanh, xúc xích hầm với bắp cải, Kotlet schabowy là món thịt heo cốtlết rắc bánh mì vụn - đây là món ăn truyền thống của dân Ba Lan. Pierogi là bánh bao nhỏ nhân bắp cải với nấm và Golabki là cải bắp cuốn với thịt. Ngon nhất là ăn cá trích và dưa chuột với ly Vodka có chút mật ong. Beer và Vodka của Ba Lan khá ngon nhưng họ thường uống kèm với nước cốt trái cây dại như wildberry. Mùa đông, họ hấp beer nóng với quế và đinh hương pha ít mật ong. Vodka nổi tiếng nhất là Krupnik vodka với mật ong và dược thảo;hay loại Vodka Goldwasser với ít vàng (ròng) thật ngâm trong rượu. Không hiểu tại sao dân Ba Lan khoái uống rượu pha với mật ong như vậy? Rời Poznan, chúng tôi đi tiếp về Warsaw. Ba Lan không có bao nhiêu xa lộ. Xa lộ cũng chỉ có 1-2 lanes/ chiều; thường chỉ có thêm lane để cho xe qua mặt nhau (passing lane), hay lane dùng cho xe ngựa/ bò, xe đạp, có khi quán xá mọc lên ngay bên vệ đường cao tốc y như Việt Nam.

Cộng hòa Ba Lan (tiếng Ba Lan: Rzeczpospolita Polska) là một quốc gia ở Trung Âu, tiếp giáp với các nước Đức, Slovakia, Séc, Ukraina, Belarus, Litva, Nga và biển Baltic; diện tích 322.577 km², dân số 38,56 triệu gần như thuần chủng người Ba Lan, đa phần (95%) theo đạo Công giáo La Mã được truyền bá vào đây khi nhà nước Ba Lan đầu tiên hình thành vào thế kỷ thứ 10. Lãnh thổ Ba Lan trong lịch sử có nhiều thay đổi, biên giới hiện nay có từ sau Thế chiến thứ hai theo Thoả ước Yalta. Ba Lan được thành lập từ hơn 1,000 năm trước và đạt tới thời kỳ hoàng kim ở gần cuối thế kỷ 16 dưới thời Triều đại Jagiellonia, khi Ba Lan là một trong những nước lớn nhất, giàu nhất và mạnh nhất Châu Âu. Năm 1791, Sejm của Khối thịnh vượng chung Ba Lan-Litva chấp nhận Hiến pháp mùng 3 tháng 5, hiến pháp hiện đại đầu tiên của Châu Âu và thứ hai trên thế giới sau Hiến pháp Hoa Kỳ. Ngay sau đó, nước này bị phân chia bởi các nước láng giềng là Nga, Áo và Phổ. Ba Lan giành lại độc lập năm 1918 sau Thế chiến thứ nhất với tư cách nền Cộng hoà Ba Lan thứ hai. Sau Thế chiến thứ hai, nước này trở thành một quốc gia vệ tinh cộng sản của Liên bang xô viết với cái tên Cộng hòa Nhân dân Ba Lan. Năm 1989, cuộc bầu cử bán tự do đầu tiên tại Ba Lan thời hậu chiến đã chấm dứt cuộc đấu tranh giành tự do của Công đoàn Đoàn Kết (Solidarność) khi phong trào này đánh bại những người cầm quyền cộng sản. Nền Cộng hoà Ba Lan thứ ba hiện tại đã được thành lập vài năm sau khi một hiến pháp mới ra đời năm 1997. Năm 1999, gia nhập NATO và năm 2004 tham gia vào Liên minh châu Âu.

Chúng tôi đến Warsaw vào lúc xế chiều và nhờ có GPS nên tìm ra khách sạn Portos không khó. Check-in xong, ai nấy háo hức dạo phố ngay.
2. Thủ đô Warszawa là thủ đô và là thành phố lớn nhất Ba Lan. Thành phố tọa lạc bên sông Vistula, cách bờ Biển Baltic và dãy núi Carpathy khoảng 370 km. Dân số năm 2005 khoảng 1.697.596 người, dân số vùng đô thị (métropolitan) là 2.879.000. Diện tích thành phố: 516,9 km², diện tích vùng đô thị là 6100,43 km² (tiếng Ba Lan: Obszar Metropolitalny Warszawy). Thành phố là trung tâm công nghiệp chế tạo, sắt thép, xe hơi, điện đồng thời là trung tâm văn hoá - giáo dục với 66 viện nghiên cứu và trường đại học. Thành phố có 30 nhà hát, bao gồm nhà hát nhạc kịch, nhà hát giao hưởng.

Warszawa nổi tiếng với Hiệp ước Warszawa của khối Xô viết XHCN trước đây. Phần lớn đã bị phá hủy trong thế chiến thứ 2 nên khu phố cổ Warszawa được dựng lại từ đầu một cách tỉ mỉ như nó đã từng tồn tại và đã được công nhận là "di sản thế giới". Khu phố Do Thái là nơi nhộn nhịp nhất Warszawa. Con đường Hoàng gia với lâu đài cổ kính nằm trên mặt hồ là nơi mà vua John III Soblesk và triều đại Wilanow đã từng sống một thời huy hoàng. Cung văn hóa ngay trung tâm thành phố là một thắng cảnh của Warszawa. Ăn tối ở Pod Samsonem ngay trong khu phố Do Thái xong thì chúng tôi chỉ đi dạo phố đêm một chút rồi về ngủ. Ăn sáng ở khách sạn Postos xong, chúng tôi đi đến nhà của bà Marie Curie. Marie (Sklowdowska) Curie sinh ra ở Warzawa và ngôi nhà mà bà từng sống qua bây giờ là một nhà bảo tàng. Thực ra bà sống và làm việc ở Paris sau khi bà không được nhận vào trường đại học Warsaw nhưng bây giờ Warsaw lại xem bà như một người con đáng tự hào khi bà là nhà bác học trứ danh ngang hàng với Einstein, Bohr, Schroedinger, Lorenz, de Broglie, Zeeman, etc...

Sau đó, chúng tôi đi bộ đến nhà thờ Holy Cross - nơi lưu giữ trái tim của thiên tài âm nhạc Chopin. Tiếc là đang có thánh lễ nên chúng tôi chỉ đành chiêm ngưỡng kiến trúc của nhà thờ này. Kiến trúc Warsaw chịu ảnh hưởng khá đậm nét của kiến trúc Liên Sô, ngoài những kiến trúc mang nét Trung Cổ, rõ nhất là hall of Art and Culture và những tượng đài kỷ niệm.

Sáng hôm sau, chúng tôi kéo nhau đi đến Krakow - cách Warsaw khoảng 139km về phía Nam. Tại đây, chúng tôi mua city tour packages để được xem tất cả thắng cảnh.

3. Kraków: mang đậm nét riêng với sự quyến rũ của những dãy phố thời Phục hưng - Trung cổ như khu phố cổ Rynek Glowny, lâu đài Wawel của nhiều triều đại Ba Lan, những nhà thờ kiểu Gothic trong khu Hoàng Gia. Từ cổng Florian , vô khu chợ cũ (Old Market Square) - ngôi chợ lớn nhất từ thời Trung Cổ còn sót lại ở Âu châu với di tích thời Phục Hưng, Cloth Hall "SUKIENNICE", qua con đường Hoàng Gia (ROYAL ROUTE - Grodzka Street), KAZIMIERZ - khu Do Thái cổ (old Jewish District); nhà thờ St Mary's Basilica với mái vòm và cổng làm bằng gỗ từ thế kỷ 15.

Từ Krakow, chúng tôi đi Nowa Huta với nhiều công trình kiến trúc xây dựng dưới thời Cộng sản, vô Central Square rồi đến làng Mogiła để xem kiến trúc cổ từ cổng chính (Entrance Gate) đến khu lò sắt (Mittal Steelworks) trước đây mang tên Lenin; qua đường Hồng(Rose Avenue), rạp hát (Folk Theatre), nhà thờ ARKA kiểu Bienczyce. Buổi tối, dạo phố cổ Do Thái để xem các thánh đường Do Thái, du khách ngồi xe ngựa hay shopping trong khu nhộn nhịp nhất Krakow này rồi tự khám phá lý do nào người Do Thái ở đây bị tàn sát hay kỳ thị trong suốt thế chiến thứ 2 khi đến thăm Trại tập trung (concentration camp) Auschwitz ở cách Krakow 64km.

AUSCHWITZ BIRKENAU là Trại tập trung (concentration camp) lớn nhất do mật vụ Nazi lập ra vào năm 1941 để giam giữ tù nhân của họ trong thế chiến thứ 2; đặc biệt là từ năm 1942, nó là nơi giết hại nhũng người Do Thái ở khắp Âu Châu và từ năm 1947, nó trở thành nhà bảo tàng Holocaust- "The Auschwitz-Birkenau Memorial Museum" do Ba Lan quản lý. Hàng năm, nhiều người Do Thái đã đến đây để tưởng niệm, nhất là nơi có ghi "Man Did This To Man". Từ năm 1979, Auschwitz-Birkenau được UNESCO công nhận là "di sản văn hóa TG" - World Cultural Heritage list.

Xe bus đưa chúng tôi đến Łagiewniki - nơi có nhà mồ của vị thánh hiển linh là dì phước Faustina, thuộc dòng Divine Mercy và bức tranh "Jesus, I Trust You" nổi tiếng. Hàng năm đều có nhiều đoàn người Thiên Chúa Giáo hành hương đến đây chiêm ngưỡng và cầu nguyện. Ngày 17 tháng 8 năm 2002, đức Giáo hoàng John Paul II đã đến đây để khánh thành nhà thờ Basilica vừa trùng tu và vinh danh dòng Divine Mercy toàn oàn thế giới.

Sau đó, xe bus đưa chúng tôi đến Kalwaria Zebrzydowska, một nơi hành hương nổi tiếng khác, ở cách Krakow 64km. Họ đến xem Thập Giá với 42 nhà nguyện ghi lại hình ảnh Chúa chịu nhục hình; trong đó có Our Lady of Kalwaria rất nổi tiếng. Kalwaria Zebrzydowska được UNESCO công nhận là "di sản văn hóa TG" (UNESCO World Heritage List).

Wadowice ở cách Krakow 32km, là nơi đức Giáo hoàng John Paul II đã sinh ra ở đây và gia đình ngài đã sống từ thế kỷ 15, được UNESCO công nhận là "di sản văn hóa TG"

Mỏ muối Wieliczka:ở cách Krakow 15km, cũng được UNESCO công nhận là "di sản văn hóa TG" vì đây là một trong những mỏ muối lâu đời nhất Âu châu, nằm sâu dưới mặt đất 136m, với nhiệt độ 15 độ C (55 độF). Du khách sẽ phải đi 3 km qua 3 tầng của mỏ muối khai thác từ thế kỷ 17 để thấy nhiều tượng chúa và các vị thánh khắc trên vách nhà thờ xây ngay trong hầm muối, nhiều hồ muối, có cả nhà hàng ngay dưới đây.

Ojcow National Park là công viên quốc gia lớn nhất Ba Lan (1440 hectares) ngay giữa thung lũng Pradnik vây quanh bởi dãy núi Pieskowa Skala với những cánh rừng nguyên sinh. Từ “Cracovian Gate” vô tới “club of Hercules”, chúng tôi ghé lâu đài Ojcow và "ngôi nhà thờ nhỏ trên hồ nước" (“little church on the water”),vòng qua “Eagles’ Nests Trail” với nhiều tác phẩm kiến trúc từ thời Phục Hưng như lâu đài Pieskowa Skala, với những ngọn tháp xây bằng đá tảng và bộ sưu tập tranh Wawel (Art Collection).

Núi Tatra: đi khoảng 100km về phía Nam, dọc theo biên giới Ba Lan và Slovakia sẽ gặp đĩnh núi Tatra (8000 ft., cao nhất Ba Lan) thuộc dãy Carpathian. Khu nghĩ mát Zakopane từ giữa thế kỷ 19 với nhiều công trình kiến trúc phục vụ du lịch ở cao độ 1000m ngay chân núi Mt Giewont, chủ yếu là trượt tuyết và leo núi Polish Tatras, hay đi cáp treo lên đỉnh Gubalowka. Dạo phố và mua sắm trên đường Krupówki cũng rất vui.Khá nhiều người bán hàng rong dọc theo lề đường y như VN, đặc biệt là món cheese làm bằng sữa dê (oscypek). Hàng hóa từ Tàu và Nga cũng tràn ngập. Có thể xài Euro, US dollars hay Zloty. Coi chừng móc túi, tài xế taxi lưu manh, đổi tiền gian xảo, luật pháp khá lỏng lẻo, dịch vụ nào cũng muốn "bóp cổ" du khách bằng nhiều cách (từ việc thu lệ phí cao mà chẳng cung cấp thông tin cần thiết, ăn xin, kèo nài mua hàng cho đến thái độ, cung cách phục vụ quá kém...) nhưng nhìn chung thì người dân Ba Lan hiền hoà, tử tế hơn.

Ba Lan là quốc gia lớn nhất trong số các nước Ðông Âu, có lịch sử lâu đời với nhiều "di sản văn hóa TG" và phong cảnh đẹp nhưng sau nhiều năm sống dưới chế độ cộng sản thì Ba Lan cũng đã khựng lại nên hiện nay phải cố gằng rất nhiều để bắt kịp các nước khác trong liên minh châu Âu. Sự hiện diện của quân đội Mỹ với tư cách thành viên trong khối NATO đã kéo theo sự phát triển kinh tế ở vài khu vực có căn cứ quân sự của NATO và cả gái điếm từ Nga và nhiều nước Đông Âu khác kéo đến. Du lịch hiện nay đang phục hồi nhưng nhìn chung còn chậm hơn so với TQ & VN.(9-2007)