Wednesday, August 5, 2009

Môi trường(2)

Sài Gòn, Hà Nội ô nhiễm nặng nhất

Nhiều cuộc hội thảo theo xu hướng hội nhập quốc tế cũng được tổ chức, bàn về vấn đề môi trường đối với các doanh nghiệp.Tuy nhiên đến nay ô nhiễm vẫn là một thử thách của Việt Nam, như cái giá tất yếu của quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa. Đó là vì các qui định an tòan môi sinh chưa được triệt để tuân hành, từ phía doanh nghiệp lẫn quần chúng nói chung.guyên Bộ trưởng Mai Ái Trực, từng cho đài Á châu Tự do hay rằng giới thẩm quyền có thiện chí thế nhưng công chúng chưa phát huy hết vai trò của mình:hính phủ đã bố trí nguồn lực thực hiện bảo vệ môi trường. Người dân ngày càng quan tâm, tuy nhiên chưa ý thức được bản thân cần phải làm gì để đóng góp vào việc bảo vệ môi trường

Ô nhiễm môi trường tại Việt Nam là điều được cơ quan chức năng và giới chuyên môn Việt Nam cũng như quốc tế cảnh báo suốt thời gian qua. Tình trạng ô nhiễm ở Việt Nam hiện nay thế nào?Cuộc nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới, thực hiện theo Hệ thống Dự báo Ô nhiễm gọi tắt là ISSP trên 10 tỉnh thành, cho biết xếp theo thứ hạng về mức độ ô nhiễm về đất, nước và không khí, TP.HCM đứng đầu, kế đó là Hà Nội, Hải Phòng, Bình Dương, Đồng Nai, Thái Nguyên, Phú Thọ, Đà Nẵng, Bà Rịa-Vũng Tàu, và Cần Thơ.

Ngoài sự kiện chiếm đầu bảng, Sài Gòn và Hà Nội, hai thành phố kinh tế trọng điểm của cả nước, cũng chiếm đến nửa tổng lượng khí thải gây ô nhiễm.Trong thời gian sau này vấn đề ô nhiễm môi trường được nhắc đến khá nhiều ở Việt Nam. Chính phủ đề ra một số biện pháp cải thiện môi sinh như ban hành luật bảo vệ môi trường và luật đa dạng sinh học; thực hiện việc thanh tra môi trường, và buộc dân chúng tuân theo các qui định về môi trường.


Theo kết quả cuộc nghiên cứu về ô nhiễm môi trường tại Việt Nam do World Bank thực hiện vừa qua, lượng phát thải gây ô nhiễm nhiều nhất đến từ các họat động kỹ nghệ. Kể về chi tiết, các ngành gây ô nhiễm môi sinh cao nhất ở Việt Nam là ngành công nghiệp chế biến và chế tạo, từ sản xuất thực phẩm như nước giải khát đến sản xuất kỹ nghệ như khoáng chất, kim lọai và giấy, gỗ, hoặc sản xuất hàng tiêu dùng như dệt may, trang phục v.v…
Riêng ở Sài Gòn và Hà Nội, lượng phát thải gây ô nhiễm nhiều nhất đến từ ngành công nghiệp hóa chất.
Kể từ khi kinh tế phát triển, sinh thái của không ít tỉnh, thành Việt Nam có dấu hiệu ngày càng ô nhiễm. Cục Bảo vệ Môi trường thừa nhận rằng ô nhiễm bụi là một vấn đề nghiêm trọng của đất nước thời gian này.
Lâu nay đã có nhiều phản ánh từ giới khoa học, báo chí và người dân trong nước trước tình trạng không khí, sông ngòi bị ô nhiễm, chủ yếu là do khí thải, chất thải công nghiệp. Theo đà phát triển kinh tế, những khu chế xuất ngày càng mọc lên nhiều ở Việt Nam. Trong lúc tạo dựng công ăn việc làm cho người dân, cải thiện mức sống của họ, họat động của nhiều nhà máy sản xuất mà không trang bị đầy đủ hệ thống xử lý đúng tiêu chuẩn cũng đồng thời góp phần vào việc làm môi trường ô nhiễm.Theo qui định, các nhà máy sản xuất phải có hệ thống lọc khí thải, nước thải. Thế nhưng điều này không phải lúc nào cũng được tuân hành.ôi sinh một số vùng đã bị ảnh hưởng, và người dân nhiều nơi phải sống với khói, bụi, hoặc uống nước từ nguồn nhiễm bẩn, nhiễm độc vì chất thải công nghiệp xả thẳng ra sông ngòi ao rạch.
Chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên - Môi trường Việt Nam, tiến sĩ Nguyễn Ngọc Sinh, có lần giải thích với phóng viên đài Á châu Tự do rằng chính phủ có qui định về an tòan môi trường, thế nhưng doanh nghiệp có hòan tòan tuân theo, và giới trách nhịêm có kiểm sóat được hữu hiệu hay không, là một vấn đề khác:
Tương tự như cuộc nghiên cứu của World Bank đưa ra mới đây, vào mấy tháng trước, Chương trình Môi trường LHQ báo cáo rằng Hà Nội và Sài Gòn đứng đầu châu Á về mức ô nhiễm bụi.Hội nghị quốc tế về môi trường, diễn ra ở Thụy Sĩ năm 2006, đã xếp Việt Nam vào nước có môi sinh tệ nhất trong 8 quốc gia Đông Nam Á.Nhiều nhà kinh tế, nhà khoa học thế giới lâu nay không ngừng cảnh giác Việt Nam rằng tăng trưởng kinh tế phải đi đôi với việc bảo vệ môi trường và phát triển xã hội. Song song với việc công bố kết quả nghiên cứu về môi trường ở Việt Nam, World Bank có một số đề nghị nhằm giải quyết tình trạng ô nhiễm môi sinh do họat động kỹ nghệ. Đại diện tổ chức này, ông Magda, trưởng phòng họat động và chính sách của Ngân hàng Thế giới khu vực Đông Á-TBD- cho rằng việc can thiệp quản lý ô nhiễm trong khu vực công nghiệp ở Việt Nam cần được chú trọng; vai trò của các cơ quan chức năng liên quan đến vấn đề quản lý ô nhiễm môi trường cần được làm rõ; việc giám sát và chế tài về ô nhiễm công nghiệp cần được củng cố.

Ô nhiễm môi trường ở Việt Nam: chuyện vẫn mới
Các cơ sở sản xuất trong nước gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng là nội dung bản thuyết trình của Uỷ ban Khoa học, Công nghệ & Môi trường tại kỳ họp Quốc hội vừa qua. Ngày 22.4.2003, Chính phủ đã phê duyệt kế hoạch từng bước kiểm soát, hạn chế tốc độ gia tăng số cơ sở gây ô nhiễm. Năm 1999, kế hoạch tương tự đã từng được đệ trình Chính phủ.
Mọi ngành, mọi nhà thải ra chất độc
Đầu tiên là các cơ sở công nghiệp Hoá chất, sản xuất thuốc trừ sâu, phân bón và khai thác chế biến khoáng sản thải ra cyanua vượt quá tiêu chuẩn cho phép (TCCP) hơn 80 lần, NH3 cũng khoảng 80 lần còn H2S gấp 4 lần. Tiếp đến là các cơ sở dệt may, cơ sở công nghiệp giấy, với nước thải có độ kiềm cao (độ PH 9-11), chứa nhiều kim loại nặng, chất hữu cơ đa vòng thơm chứa Clo độc hại rất khó phân huỷ trong môi trường tự nhiên. Loại nước thải này có chỉ số nhu cầu ô xy sinh hoá (BOD) có thể lên tới 700mg/l và nhu cầu ô xy hoá học (COD) cao tới 2.500 mg/l, có thể gấp 17 lần TCCP, thường không được xử lý trước khi đổ vào sông. Phát triển kinh tế chưa dung hoà với bảo vệ môi trường. Ông Phùng Văn Mui, Chánh thanh tra Cục môi trường “cụ thể hoá” rằng: “Cứ 4 đơn vị sản xuất thì có 1 cơ sở vi phạm”. Theo đúng luật thì nhiều nhà máy sẽ phải đóng cửa từ lâu, ví dụ như Gang thép Thái Nguyên. Nước thải của nhà máy này chứa nhiều phenon, kim loại nặng, NH4 (30mg/l), các hợp chất hữu cơ (120 mg/l), làm ô nhiễm sông Cầu nghiêm trọng, nhất là vào lúc không phải là mùa lũ trong năm.
Nước thải bẩn đổ vào sông là tình trạng phổ biến ở các đô thị, nghiêm trọng nhất là ở Hà Nội và TP.HCM. Một số cơ sở chế biến thực phẩm và giết mổ gia súc không đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh lại bị quá tải lâu nay. ở Hà Nội, 62 cơ sở giết mổ gia súc (37 cơ sở giết mổ lợn, còn lại là giết mổ trâu, bò) thì có 6 cơ sở tư nhân, tất cả số này dù đã có đầu tư nâng cấp nhà xưởng, bể chứa & đường ống nước, nhưng vẫn không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, và đều giết mổ thủ công. Chỉ có một cơ sở duy nhất tại Công ty Chế biến thực phẩm Lương Yên là có hệ thống nhà xưởng máy móc giết mổ hoàn chỉnh. Chất thải từ qúa trình giết mổ ở các cơ sở tư nhân đều chảy thẳng ra cống thoát nước thành phố, bể phốt là thứ hiếm hoi ở các lò mổ này. Vì thế, dù được nhân viên thú y kiểm định, không thể đảm bảo thịt đưa ra thị trường đủ tiêu chuẩn ATVSTP. Thực chất các lò mổ này hiện nay chỉ là điểm “thu gom” các lò mổ tự phát, nhỏ lẻ để cơ quan thú y dễ kiểm dịch hơn mà thôi. Bỏ ra hơn 5 tỉ đồng để đầu tư cho mỗi lò mổ hiện đại được “cơ giới hoá” là điều mới nằm trong “kế hoạch”. Tình trạng ở TP.HCM cũng tương tự.
Lò mổ “tự phát” tại nông thôn thì sao? Làng nào cũng có vài hộ gia đình làm nghề “hàng dát”. Tất nhiên, chất thải từ giết mổ thường chảy xuống ao, cũng như mọi loại chất thải sinh hoạt khác. Ao vẫn là nơi rửa bát, rửa rau, giặt chăn chiếu ở nhiều vùng nông thôn. Thuốc trừ sâu bị sử dụng bừa bãi, các loại bao, túi đựng thuốc trừ sâu vương vãi bên bờ ruộng, cạnh đường làng… nhiều nơi. Và cá, tôm dưới ao nước bẩn cũng sẽ bị nhiễm bẩn. Còn tại Hà Nội, nơi ao đã bị lấp hầu hết, các hồ đều là nơi “chứa tạm” nước cống và chống ngập lụt cho thành phố. Nhưng cá nuôi ở Hồ Tây (hồ ít ô nhiễm nhất) bán vẫn rất chạy, xí nghiệp nuôi cá Hồ Tây ăn nên làm ra, đồng thời dân quanh hồ không ít người đang kiếm sống bằng cách câu cá trộm. Trai, ốc tại các hồ ao ô nhiễm của Hà Nội cũng tiêu thụ tốt. Dịch bệnh ở tôm nuôi tại các địa phương rộ lên gần đây như Long An và nhiều tỉnh miền Trung có nguyên nhân mấu chốt là môi trường nơi nuôi tôm đã bị ô nhiễm.
Các làng nghề thủ công vừa phát đạt lại đã ô nhiễm, có thể kể đến làng gốm sứ Bát Tràng, các làng sơn mài ở Hà Tây, đồ gỗ Đồng Kỵ, làng rèn Vân Chàng...
Nguy cơ bệnh dịch từ nước thải & giải pháp
Sông đưa ô nhiễm đi, thế là quýt làm cam chịu. Thị xã Phủ Lý (Hà Nam) đang đối mặt với nguy cơ ô nhiễm do nước thải của Hà Nội theo sông Nhuệ chảy đến. Lượng nước thải khoảng 400.000 m3/ ngày gồm nước thải bệnh viện, nước thải công nghiệp, nước thải sinh hoạt… đang làm ô nhiễm nước ngầm ở Hà Nội. Đã xuất hiện nhiều loại vi khuẩn gây bệnh, các loại tảo độc trên các sông có nước thải. Sông Sài Gòn, các con kênh đen và gây ô nhiễm nước ngầm TP.HCM cũng nghiêm trọng không kém.
Gần đây có giả thiết rằng con cầy hương là vật chủ mang virus gây bệnh SARS. Nếu giả thiết này là đúng, thì biết đâu trong thời gian tới, lại chẳng xuất hiện một loại vật nuôi tương tự được nhập lậu vào Việt Nam không được kiểm dịch, như trước đây nhập sâu làm thức ăn cho chim cảnh, nhập ốc bươu vàng về phá lúa, gần đây nhập lậu chân gà, nội tạng lợn được tẩm ướp hoá chất chống thối để hàng tháng không bị hư hỏng. Công tác kiểm dịch ở cửa khẩu biên giới còn nhiều bất cập, không ai dám đảm bảo một loại rác thải nào đó đem lại lợi nhuận cao lại không qua được biên giới.
Bệnh dịch xảy ra thì người dân chịu hết. Luật Môi trường của nước ta ra đời từ năm 1993 chưa có một lực lượng chuyên trách (kiểu như cảnh sát môi trường) để đảm bảo sẽ được thực thi. Các đợt xuống đường thu gom rác, vận động người dân không đổ rác ra đường không phải là biện pháp triệt để. Thùng rác còn là của hiếm trên hè phố thì chắc chắn người dân còn đổ rác ra lòng đường. Chỉnh trang đường phố với biết bao rào sắt ở các hè góc phố, bồn hoa cây cảnh với nhiều công & chi phí trồng tỉa, chăm sóc phải chăng là ít tốn kém và thiết thực hơn việc đặt thêm các thùng rác trên hè phố ở chính chỗ đó?
Hiện một số địa phương như Đà Nẵng, Quảng Ngãi, thành phố Hồ Chí Minh chỉ cấp giấy phép khi nhà đầu tư cam kết và có hồ sơ giải pháp đảm bảo môi trường. Nhưng việc di dời các cơ sở sản xuất công nghiệp gây ô nhiễm ở các đô thị còn nan giải. Trước mắt chỉ có thể trông chờ vào ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường của người dân. Các đợt xuống đường làm sạch môi trường như dịp 27/4 vừa qua tại Hà Nội và TP.HCM có hàng vạn ngưòi tham gia, liệu có thể duy trì được lâu dài ? Từng có các phong trào người dân các khu tập thể ở Hà Nội những năm 70, hay phong trào quét dọn đường phố chiều thứ 7 duy trì được tới những năm 90 ở nhiều khu phố Hà Nội. Có khẩu hiệu tuyên truyền rằng đợt làm sạch môi trường 27/4 vừa qua nhằm “hướng tới SEA Games sắp tổ chức ở Việt Nam”. Sao không “vì một môi trường lâu dài ở Việt Nam” có phải sẽ thuyết phục người dân hơn không?
* Ý kiến: Nghèo nên cũng phải chịu lắm cái khổ, từ khói, bụi, rác, tiếng ồn, nước thải và đủ loại chất thải. VN đã và đang học nhiều bài học từ TQ qua kinh nghiệm phát triển; trong đó có nhiều bài học phải trả giá khá đắt. Hy vọng rằng chính quyền và trí thức VN sớm nhận thức được những vấn đề này để quan tâm đầy đủ, đúng mức hơn với những biện pháp, chính sách, hành động cụ thể, thiết thực chứ không chỉ là khẩu hiệu, phong trào.

No comments:

Post a Comment